Als je hart de hoogste sprongen maakt en je die ene onbereikbare zo graag wilt zien en voelen, dan hoor je in elke kroeg en uit elk raam een lied dat speciaal voor jou geschreven lijkt. En elk gedicht dat je dan onder ogen krijgt is voor jou geschreven.
Het gedicht dat mij elke keer weer vol in het hart treft is Voor de verre prinses, van Jan Jacob Slauerhoff. Ik las het voor het eerst in 1985, tijdens een les Nederlands. Meneer Lipman, van het Pius X college in Almelo gaf het aan me. Ik was 17. Hij wist dat ik 50 boeken op mijn lijst had staan, me rot verveelde in de les en gek was op poëzie. Ik was diep geraakt. Het ging over mij en over mijn verlangen naar mijn moeder, die twee jaar eerder was overleden. Vijf jaar later ging het nog steeds over mij, toen ik zo verscheurd werd tussen twee geliefden. En het blijft over mij gaan. Het leven omarmen is namelijk ook de pijn omarmen die erbij hoort. De hele tekst doet pijn, maar biedt ook troost, geeft woorden aan verlangen, heimwee, saudade.
Bijna honderd jaar na zijn geboorte werden enkele gedichten van Slauerhoff ‘ontdekt’ in Portugal. ‘Slau’ is daar meerdere keren geweest. Hij beschreef de stad en het leven in verschillende gedichten. In Portugal zag men er pure Fado in. Die gedichten werden vertaald en bewerkt tot liedteksten en door Fado-zangeres Christina Branco in 2000 op cd gezet: Christina Branco canta Slauerhoff.
De Friese kleinkunstenares en Fadoliefhebster Nynke Laverman vertaalde op haar beurt de teksten van Branco in het Fries, Slauerhoffs moedertaal, en debuteerde met haar cd ‘Sielesâlt‘ in 2004. Beide cd’s zijn een absolute aanrader voor Fado- en Slauerhoffliefhebbers.
Zowel Branco als Laverman zongen ‘Voor de verre prinses’ in hun eigen taal. En in welke stemming ik ook verkeer, hoe verdrietig, verliefd of wanhopig ik ook ben, ik kan altijd het gedicht en immer naar deze nummers luisteren. Slauerhoff heeft al zijn teksten voor mij geschreven. En misschien ook wel voor jou.
Voor de verre prinses
Wij komen nooit meer saam:
De wereld drong zich tusschenbeide.
Soms staan wij beiden ’s nachts aan’t raam,
Maar andre sterren zien we in andre tijden.
Uw land is zoo ver van mijn land verwijderd:
Van licht tot verste duisternis – dat ik
Op vleuglen van verlangen rustloos reizend,
U zou begroeten met mijn stervenssnik.
Maar als het waar is dat door groote droomen
Het zwaarst verlangen over wordt gebracht
Tot op de verste ster: dan zal ik komen,
Dan zal ik komen, iederen nacht.
J.J. Slauerhoff (1898-1936)
uit: Serenade (1930)
A uma princesa distante
Portugese translation: Mila Vidal Paletti
FOAR DE FIERE PRINS
Nea wer komme wy tegearre:
Wreed twong de wrâld ús nei elts in oare helte.
Wy sjogge soms beide yn ´e nacht nei de stjerren,
Mar de stjêr en de tiid binne nea deselde.
Dyn lân leit sa fier fan myn lân:
Fan it ljocht oant it allerdjipste tsjuster – sa fier,
Dat ik rêstleas op reis, op wjukken fan langstme,
Dy groetsje soe mei twa eagen fan deastriid al skier.
Tink ris, dat it wier is dat troch grutte dreamen
Sels it swierste langstme oerbrocht wurde sil,
Droegen wurde sil nei de allerfierste stjêr:
Eltse nacht sil ik dan komme, by dy.
Lyrics: J.J. Slauerhoff // Music: Custódio Castelo
Frisian translation: Nynke Laverman
@ Solvejg: graag gedaan!
@ Rami: Wat ben ik jaloers! Slechts documentaire van haar gezien, en haar cd’s grijs gedraaid. Maar dat haal ik nog wel in. Binnenkort ga ik naar Mariza: ook een Fadogrootheid. Erg grappig: stem van een Portugese diva, uiterlijk van een popidool. Spierwitgeverfd haar en een stem…
@ Viktor: bijzonder! Gebr. Flint, daar ben ik erg dol op. Is het mooi? De moeite waard? Ben benieuwd! Branco plaatst veel liedjes in zijn totaal op de website. Laverman niet. Haar cd is erg mooi.
Mooi multimediaal ! Ik ben vorig jaar naar een optreden van Christina Branco geweest. Prachtige zangeres, qua geluid én uitstraling.
Ja, kijk, dat is nou een mooie (kunst)geschiedenisles!! 🙂
Ineens herinner ik me dat ik ooit een cd van de gebroeders Flint heb gekregen, nooit gedraaid, met 18 gedichten van Sl. op muziek gezet. Heb hem net gevonden en een paar nummers gedraaid, zo zie je maar. Jouw nummers ook beluisterd al kon ik de friese maar voor een deel horen.
Trouwens: dat je mij met camera denkt te kunenn zien is fantasie: ik fotografeer weliswaar in de winter door mijn raam maar zet de lens tegen het glas.
groetekens
viktor loman
Rode konen mw. de hutblogger, dacht eerst: ah, een tegenstander, die vindt dat ik omlaag moet pleuren van de voorkeurlijst (wat ik niet erg zou vinden trouwens).
Misschien toch maar eens copyright en zo uitzoeken! Dank dank dank JB!. Tegenstanders zijn trouwens welkom! Tot zo in uw blokhut!
hahaha realiseer me ineens: dat ik je zeker niet verwar met iets muisachtigs ofzo natuurlijk! (om je zo met kaas te lokken :-))
hallo Voordaan, eigenlijk vind ik dat jouw artikelen hier stuk voor stuk niet thuishoren. Ik durf dan ook gemakkelijk te voorspellen dat je binnen afzienbare tijd gevraagd wordt om je waardevolle bijdragen tegen behoorlijke vergoeding voortaan aan een of ander vooraanstaand tijdschrift of andere papieren uitgave af te staan.
maw: ze (de redactie) mogen zich hier wel in hun handen wrijven (en dat doen ze waarschijnlijk ook)
(heb stukkie Friese belegen in huis op http://marlis.web-log.nl )
Red en Croisabel: een waardig besluit.
Nog eens geluisterd…echt kippenvel, hoor!
Zullen we dan maar met een van zijn COPLAS afsluiten Voordaan?:
Leed en gebrek aan leed
Is een even groot verdriet;
Vandaag was het groot omdat ik je zag
En groot was het gister, toen zag ik je niet.
Wat een melancholie!
@ Mai Sze: Totaal overrompeld was ik door Nynke laverman. Inderdaad: dat Fries en Fado zo samen kunnen gaan. En haar stem: vooral het Niet-Slauerhoffnummer de Ondinnen(door haar zelfgeschreven sprookje) vind ik prachtig. Ik weet niet of Fado ook zo mooi in het Twents zou klinken!
@ Red: Dit gedicht had ik vaak bij me. Ik heb andere biografieën gebruikt bij mijn afstuderen. Maar ja, dat was in 1986! Toch maar eens lezen, die Hazeu. Trots zijn ze trouwens wel op Slauerhoff. Zelfs een meubelzaak met zijn naam heeft een biografie van deze verre verwant op zijn site….
het gedicht mag trouwens wel in zijn geheel op dit blog!
de saillante details vind je in: Wim Hazeu: Slauerhoff/een biografie/Arbeiderspers 1995;een vooral beschrijvende biografie; Hazeu interpreteert niet echt: wel heeft hij Slauerhoff als het ware ‘achterna’ gereisd;navrant blijft het dat Slauerhoff juist daar stierf waar hij nooit had willen sterven:
In Nederland wil ik niet sterven
En in de natte grond bederven
Waarop men nimmer heeft geleefd.
Dan blijf ik hunkrend zwerven
En kom terecht bij de nomaden.
Mijn landgenoten smaden mij:’Hij is mislukt’.
Ja, dat ik hen niet meer kon schaden,
Heeft mij in vrijheid nog te vaak bedrukt.’
"Ach, de vrezen zijn zonder tal!"(J.C.Bloem)
Wat mooi, deze miniserie over Slauerhoff.
De muziek is op mijn computer nog niet hoorbaar, maar dat komt nog. Ik had al eens van Nynke Laverman gehoord, maar zo uitgebreid als je het hier hebt besproken…en de aanvullingen van collegawebloggers… bedankt voor de inspiratie. Zo zijn er weer mooie suggesties voor het lezen van poëzie en genieten van muziek bijgekomen.
Het is prachtig, ik kende het al, zowel de gedichten als de muziek in beide talen. Ben zelf opgegroeid in friesland en daarmee beroert de friese taal een diepere snaar. Ben blij verrast dat dit kennelijk ook voor niet-friezen overkomt. Het is zo puur en daarmee zo geschikt, en , vreemd genoeg, verwant aan potugees. Erg leuk dat je er de aandacht op vestigt!
Mmm, jouw logjes zijn mijn allereerste kennismaking met deze bron van mooie teksten en meer. Er is nog zoveel te ontdekken…
Arie, Francis, mooi dat dit jullie kan bekoren. Al is het triest: zonder de liefde geen zielepijn. Zonder licht geen donker. Zoiets. Zo’n zin als:
Hem bleef geen raad
Dan voort te varen, doelloos, desolaat
En zonder drift leeg, over leege zeeën.
daar kan ik lyrisch van worden. Cynisch, vol zelfspot en waarschijnlijk nam hij daarna een flinke snuif van het een of ander.(Opium)
…Slauerhoff is een blinde vlek voor mij, maar niet lag meer nu!
en de tekst erbij da’s
mooi
Branco is fantastisch, die ga ik nog een keertje draaien. en verderbloggen Tekst nog eens lezen
Kijk Red, Darja Collin, haar naam ken ik natuurlijk wel. Maar de saillante details: waar vandaan! Hear hear!
Ook zijn geliefde Darja Collin met wie hij enige jaren getrouwd geweest was reisde af naar zijn sterfbed. Tegenover de vrouw die hem eens volledig had betoverd, liet hij zijn onmacht en ontluistering zien in een ‘verwoed verwoestingsfeest’:’" Zo, danseresje, dat had jij toch ook niet verwacht he?" Zij leefde door, terwijl hij stervende was.Een bruuske en dramatische laatste ontmoeting.
Ik ben dol op zijn verhalen; je kunt de sfeer er met een lepel uit opscheppen. Van dichtkunst weet ik in het algemeen te weinig, maar ik zie dat het tijd wordt om daar iets aan te gaan doen!
bedankt voor het mooie log. Loggen is voor mij een bron van informatie en vermaak……..groet T
@ Alice, wat een geschenk om dit door te kunnen geven
@ Red: pure winst, deze voor mij nieuwe kennis. Wist wel van de tuberculose, de verloren liefde, het gedoemde huwelijk. Maar niet dat Holst bij hem was.
‘WAAR zal ik wezen als ik zestig ben:
In diepzee rottend of in zand begraven,
Of zal ik starend stilstaand aan een haven,
De hand gestrekt, zooals ik velen ken…’
(Slauerhoff: ‘Al dwalend’)
Slauerhoff stierf in 1936 in bed op een logeeradres ergens in Hilversum. Zijn moeder leefde nog. Roland Holst was bij hem:
‘Soms kon de zachtheid die hij steeds verbeet
nog schuw een uitweg naar zijn oogen vinden:
een mild licht door die scherven, waarin leed
door wrok was stukgebroken tot ellenden.’
(A.Roland Holst)
Wat een mooie muziek, en hoe toepasselijk, die
*PLONS* die te horen is voordat de muziek begint!
Ik heb Slauerhoff onder ogen en oren gekregen op het VKlog, en het bevalt mij goed.
fijn.