Rouw is geen depressie. De dood van een dierbare kan je in een diep dal werpen, maar het is geen ziekte. Het is een normale reactie op een verlies en in de meeste gevallen is deze dip tijdelijk en heeft iemand geen pilletje nodig om weer op de top van de berg te komen.
Artsen in Nederland schrijven steeds vaker antidepressiva voor, ook aan nabestaanden. In 2007 werd er 6,2 miljoen keer een recept uitgeschreven voor een antidepressivum, 7 % meer dan in 2006. Bij zware depressies zijn deze medicijnen effectief, maar bijvoorbeeld bij mensen die een normaal rouwproces doormaken, werken ze niet. Uit onderzoek blijkt dat antidepressiva bij 1 op de 3 patiënten niet aanslaan en zware bijwerkingen kunnen geven. Bij rouwenden komt daar vaak ook een uitgesteld rouwproces bovenop. Je kunt de pijn wel verdoven en uitstellen, maar op een gegeven moment moet je toch met dat verlies aan de slag.
Het Nederlands Huisartsen Genootschap erkent dat er te snel antidepressiva worden voorgeschreven. De druk van patiënten en de farmaceutische industrie om voor te schrijven is echter groot. Maar is het ook niet zo dat een arts het moeilijk vindt om geconfronteerd te worden met het verdriet van een ander zonder te handelen?
Ik onderschat het niet, patienten in de wachtkamer die tot op het bot rouwen om hun gestorven echtgenote. Vrouwen en mannen die slecht slapen, die soms nog een gesprek met hun geliefde of broer of vriendin voeren, voor wie het ook na een paar weken ‘nog’ onvoorstelbaar is dat hij of zij er niet meer is. Mensen die na een paar weken of maanden bij de huisarts of de maatschappelijk werker komen omdat ze willen weten of het wel normaal is ‘dat ik niet slaap en me niet kan concentreren’. Ja, ga er maar aanstaan als hulpverlener. Wat dan te doen?
Een hulpverlener, de naam zegt het al, verleent hulp. Niets doen en afwachten past niet bij zijn taakomschrijving. Een rouwende patient is dan ook een ‘moeilijk geval’. Als arts dien je dan ineens op ‘je handen te gaan zitten’. Op zo’n moment kun je niet je trucendoos open trekken en een recept uit schrijven. Je moet dan luisteren, reflecteren, voorlichten en iemand de erkenning geven dat het verlies en de gevoelens heel hevig kunnen zijn, maar dat dit niet betekent dat er sprake is van een depressie, of van gekte. Want dat is wat nabestaanden soms zelf ook denken: dat ze gek zijn, op zijn minst depressief. En niet alleen artsen schrijven graag medicijnen voor, hun patienten zijn vaak gerustgesteld dat er iets gedaan wordt aan de klachten.
En dus schrijven artsen, en dus steeds sneller, anti-depressiva voor. Of ze constateren een gecompliceerd rouwproces. Waarvoor therapie nodig is. Maar wat is er nu gecompliceerd? Het rouwproces of het machteloos toezien dat de ander verdriet heeft? Wie heeft er nu eigenlijk hulp nodig?
We kunnen het niet aanzien, het verdriet van de ander.
Ik ben ruim een jaar geleden mijn moeder verloren. Ik heb iedere dag gehuild, een jaar lang. Nu huil ik ongeveer om de dag. Ik voel een zekere onverschilligheid. Ik spreek dat uit. Mensen schrikken ervan. Van de week kreeg ik het advies aan de antidepressiva te gaan, vandaar dat ik op internet zocht. Ik heb verdriet, ik moet er dwars doorheen, het leven is ineens een stuk minder leuk geworden. Maar om nu aan de pillen te gaan.
goede informatie Daan!
ik ga deze bijdrage even opslaan.
gr,koen.
@Daan: ik had het ook over de toename van het gebruik van antidepressiva die waarschijnlijk voortkomt uit het feit dat die middelen tegenwoordig ook gebruikt worden bij lichamelijke pijnen, voor zover het mogelijk is dat een pijn alleen maar lichamelijk kan zijn.
Dit alles staat los van de rouwverwerking.
Al met al; veel verstandige woorden op dit blog en het is met alle aanvullingen erg waardevol geworden.
Zus en Zo: dat advies schrijf ik graag. Ik heb veel contact met een huisarts die zelf huisartsen opleidt. Dankzij veel moeite zit rouw nu in de opleiding. Eigenlijk is dat niet interessant voor huisartsen, ook niet voor wetenschapers, omdat gewone rouw geen afwijking is, maar bij het leven hoort, en niet te behandelen is. En medici willen zo graag behandelen.
Maar daarom valt rouw nog niet te verwaarlozen. Want als je signalen negeert zitten mensen straks wel depressief en met allerlei andere kwalen in de wachtkamer. Preventie is zo belangrijk!
Ik ben blij met je reactie. Rouw is niet te vangen in een paar consulten, inderdaad. Maar contact met een sensitieve huisarts, die luistert, bevestigt (belang van psycho-educatie) en eventueel kan doorverwijzen (wat heel veel huisartsen doen) naar een praatgroep of hulpverlener, dat is zo belangrijk!
Demio: waar dat sommige mensen er om vragen, en het niet altijd nodig hebben. En omgekeerd. Maar gewone rouw is geen depressie. Maar je kunt er wel goed depressief van worden….
Joshua: dicht bij iemand zijn. luisteren. Zoo belangrijk. Wat goed dat je dat doet.
Zoe: er zijn mensen die vasthouden aan hun pijn. De overledene en de pijn niet los durven laten. Dan wordt het op den duur een warboel Het verlies toelaten, de pijn ook vergt kracht. En daar heb je soms steun bij nodig. Ook dat is normaal. Mensen zijn soms te bang om die steun te vragen. Alsof ze dan falen. Jammer en niet nodig.
Vuurjuffer: rouwen is een werkwoord… en kost die eerste tijd meer dan 70% van je energie. Hard werken inderdaad!
Asdale: wat bijzonder dat je dat hier met me deelt. Gek he, hoe het je zo kan raken. Maar bijzonder ook. Het gaat namelijk om de liefde die je voelde. Al was die al even gedoofd. Mooi dat jij er over kunt schrijven. Dat is een grote kracht. Ben zo benieuwd!
Sandra: schrijven was mijn redding. Net zoals lezen, en naar muziek luisteren. En nu geeft het me kracht. net als de liefde. Zo met elkaar verbonden allemaal. Liefde, leven, dood, rouw. intens.
Beus: spijker op zijn kop weer eens. Evidence based: de gewone rouw is niet interessant voor de wetenschap, en hoe die het beste te ‘behandelen’ is, valt niet te bewijzen. Klachten kun je wel bestrijden, en dat gebeurt dus volop.
Jezz.. ik deed het graag. Soms denk ik: is dit nou geen schot voor open doel, maar het blijkt ook nu weer dat je er niet genoeg over kunt schrijven… Dank voor je bezoekje!
De huisartsen waar ik voor werk zijn nu met een project bezig om patiënten te overtuigen de, destijds als snoepjes uitgedeelde, slaap- en kalmeringstabletten van decennia geleden, te gaan laten staan en verdriet gewoon te ondergaan, te huilen en niet "weg te slikken" en minder lang en diep slapen als een gegeven te zien van het ouder worden.
De uitzondering daargelaten,maar mensen laten zonder overleg met gemak hun cholesterolremmer vallen, maar van hun slaappil blijf je af.
Zonder afbreuk te willen doen aan je betoog, want ik sta daar volledig achter, maar echte rouw vraagt tijd die slecht te vangen is in enkele consulten.
Misschien kun je een advies schrijven voor het NHG ?
Ik vind het moeilijk. Mijn ervaring is dat sommige mensen bij de huisarts vragen om medicatie, anderen die het nodig hebben juist niet. Dat blijft lastig.
Het ligt R-áuw’ op je maag..
Het verwerkings-proces loopt bij de een snel
d ánder traag…
Soms duurt het jaren ..is maar goed ook
Kun je weer levens-energie voor de toekomst sparen………….
Joshua
P S Heb in mijn buurt jarenlang een paar ouder e mensen geholpen… met dit procès..
Bij één Mevrouw die relatief nog jong was niet Piep meer en die Het Leven niet meer zag zitten.. Heb ik geknokt om haar te overtuigen door te gaan..Dit heeft Drie tot 5 jaar geduurt.. Nu 10 jaar geleden.. En nu doet ze alles Geniet van het Leven..
Knokken en Los-laten.. I Know I Know makkelijker gezegd dan ge- D à à n’!!
Mooi Daan hoe jij je daar altijd voor inzet.. Altijd émotioneeel de Moeite waard om te lézen!!!!
Reactie is geredigeerd
het zijn sterke schouders die een rouwproces kunnen dragen. Sommigen kunnen het alleen en andere hebben hulp nodig. In wat voor vorm dan ook. Een aantal zal er daadwerkelijk depressief van worden. Dat gebeurt ook bij andere ingrijpende gebeurtenissen. Dan is medicatie gewenst.
Het grote verdriet kunnen we vooral niet erg lang aanzien. Iedereen pakt de draad weer op en het leven gaat door. Er zou wel iets van vooruitgang moeten zijn. Dat de persoon die rouwt ook voelt dat het langzaamaan beter gaat. Als dat niet zo is dan is het voor die persoon zelf toch ook een lijdensweg lijkt me.
rouwen is zwaar werk voor lichaam en geest
je hebt helemaal gelijk Daan. Rouw kan soms jaren duren Van een uiteengevallen puzzel moeten de stukjes langzamerhand weer worden op geraapt en tot een geheel gesmeed worden en dan ergens een plekje krijgen. Mijn vorige lief overleed 8 jaar geleden, drie jaar nadat wij met elkaar gebroken hadden na een relatie van 15 jaar. Zijn dood trof me harder dan ik dacht. Na acht jaar ben ik zover dat ik een roman kan schrijven die gebaseerd is op die 15 jaar met hem zonder het gevoel te hebben dat ik over ‘ons’schrijf. Misschien is dat ook wel een vorm van rouwverwerking.
Daarom is het maar goed Daan dat jij dat boek geschreven hebt. Daar kan geen medicijn tegenop.
Inderdaad een goed stuk.
Artsen werken evidence based, als het goed is, en hebben het advies gekregen om ter bestrijding van lichamelijke pijn antidepressiva te kunnen proberen.
Misschien is om die reden de 7 % toename wel te verklaren.
Ja, mooi stuk Daan. Rouw heeft zijn tijd nodig en zoals jij zegt is er niet een kant en klare snelle oplossing.
Wat fijn dat je dit schrijft, ik denk dat het veel mensen tot steun is.
Misschien vraagt rouw geen hulpverlener maar eerder begeleiding? En een begeleider kan als het goed is zich terughouden als dat nuttig is voor het proces. Anderzijds, laten we het kind niet met het badwater weggooien, antidepressiva kúnnen ook heel nuttig zijn. Maar uiteraard ben ik het met je eens dat ze niet voor ‘alleen maar’ passend verdriet bij rouw voorgeschreven dienen te worden.
Ik zou voor het gevoel dat ik nu heb nooit antidepressiva vragen. Misschien is het wel een geluk dat ik het onderscheid ken. Ik weet dat ik er doorheen moet, maar om nou te zeggen dat ik weet hoe ik dat moet doen, dat dan weer niet. Of een rouwgroep me zou helpen, weet ik eigenlijk ook niet, ik zoek mijn eigen manier en dat is een pilletje zeker niet!
Het grappige Thera, is dat ik dit stukje uit boosheid heb geschreven, maar er uiteindelijk na veel geschaaf een haast onderkoeld stuk van heb gemaakt. Onderkoeld maar wel gemeend.
Ja, rouw, daar moet je doorheen. Voor de een werkt een rouwgroep, voor de ander een luisterend oor. Van de buurman, van een goede vriend. Een ander wil sporten. ALs we als maatschappij nu maar eens accepteerden dat het gewoon even (of langer) de tijd nodig heeft!
Jos: ik ben er gewoon heel blij mee. En schrijf dat boek Jos, dat is een opdracht!
Ik heb je ‘gewoon’ maar even aanbevolen Daan. Hier zou ik bijna een boek over kunnen schrijven…
Wat ontzettend goed, dat je dit onderwerp aansnijdt.
Rouw is iets waar je doorheen moet, bewust en onverdoofd helaas. De enige hulpmiddelen zijn een luisterend oor en misschien boeken van of groepen met lotgenoten.
Rouwbegeleiding zou misschien ook net zo grootschalig opgezet kunnen worden als slachtofferhulp.
Ik weet het niet, ik roep wat in me opkomt.
Reactie is geredigeerd
Ha Peter. Eens met die makkelijkste weg. Het gaat mij om de niet intervenierende houding die een hulpverlener moeilijk vindt. Een rouwgroep opzetten is een vak apart 😉 ernaar verwijzen is ook een goede optie, mits iemand daar naar op zoek is. Je uiten op een manier die bij je past is in ieder geval effectiever dan een pilletje…
=Niets doen en afwachten past niet bij zijn taakomschrijving=
Daarom hoef je nog niet de gemakkelijkste weg te kiezen.
Een rouwverwerkingsgroep opzetten is effectiever