Hoezo is de dood doodgewoon

Doodgewoon Westera en WeveIk zie haar voor me. Het meisje van 12 dat haar vader verloor. Door zelfdoding. Een paar jaar eerder stierf haar moeder. Aan kanker. Ik hen haar heel erg goed. Ze vertelde me haar verhaal, dat vooral ging over liefde. En over rot-opmerkingen uit haar omgeving, juist over die zelfdoding. Zij wilde het alleen maar over de liefde van haar vader hebben, die ze altijd had gevoeld. Ze begreep haar vader. Hij was gestorven juist omdat hij zoveel van hun moeder hield en zich zonder haar zo hopeloos voelde. De omgeving had het vooral over de zelfdoding. Hoe had hij dat nou kunnen doen, terwijl hij drie kinderen had, die ook al hun moeder verloren? Hield hij dan niet genoeg van ze? In de speeltuin had ze al eens gevochten met een klasgenootje die met een zucht had gezegd: ‘pff, en dan ook nog op die plek’.

Ik denk aan haar als ik door het boek Doodgewoon blader, van Bette Westera met illustraties van Sylvia Weve. Een boek met gedichten. Over Kleine Klaas bijvoorbeeld die van jongs af aan naar zee wil. En eindigt in een zeemansgraf. Over het gezin dat helemaal niets wil, geen rouwkaart, geen bloemen, geen steun in de rug. Ze willen alleen maar hun dode zusje terug. Over Ichiro, die zijn oude moeder de berg Narayama op draagt, op zijn rug. Daar spreidt zij haar matje uit en sterft. Zij blijft, hij gaat terug. En dus over de moeder die niet meer kon ontvangen wat haar gezin haar wilde geven. Ze trok de stoute schoenen aan en stapte uit het leven.

En dan snap ik ineens wat me dwars zit in dit boek. De dood is een heel luchtig onderwerp geworden. Je kunt even geen liefde ontvangen wat je gezin je wilde geven en hoepla, je stapt uit het leven. En het rijmt ook nog. Maar een zelfdoding valt helemaal niet te rijmen voor kinderen, zeker niet in vier regels.

Ja, het is een prachttig vormgegeven boek. En onder rouwbegeleiders hoor ik niets dan lof over de versjes vol dode ouders, grootouders, broertjes, zusjes, vrienden, klasgenoten en huisdieren. Ze komen allemaal voorbij in het met de Woutertje Pieterse Prijs bekroonde boek. De overledenen verongelukten, werden te vroeg geboren, stapten uit het leven, kregen een ziekte of gingen van ouderdom dood. Westera schrijft schijnbaar heel luchtig en met humor over loodzware onderwerpen.

Maar dat maakt het leed dat zij beschrijft niet kleiner. Hoe stelt de auteur zich het voorlezen voor aan de jonge doelgroep? Moeten de kinderen zelf bladeren door de confronterende tekeningen, moeten de gedichten voorgelezen worden voor het slapen gaan? Zeg het me Westera en Weve, wat is de bedoeling van deze ogenschijnlijke lichte maar in werkelijkheid loodzware kost, niet alleen voor kleine piekeraars?

Volwassenen in mijn omgeving: rouwbegeleiders, docenten, ouders, zijn vol lof over dit boek. ‘Ik heb hard moeten lachen. Zo treffend zijn de teksten’. ‘Het raakte me diep in het hart. Ja, zo was het twintig jaar geleden.’ Veel enthousiasme dus bij deze volwassen vrouwen over de gedichten van Westera, al worden sommige teksten als veel te lollig of te makkelijk bestempeld. Tot ik ze vraag voor wie het boek bestemd is. ‘Euh, toch echt voor volwassenen, vanaf een jaar of 16’, zegt de een. ‘Het wordt verkocht in de kinderboekenwinkel en de verkoopsters waren laaiend enthousiast. Wel gek, het is geen kinderboek’.

Of zij de gedichten voor zouden lezen aan kinderen die ene dierbare verloren: Unaniem zeggen ze: nee. Ik kan het mis hebben, ik heb immers de jonge doelgroep zelf niet geïnterviewd. Grote kans dat ik dus als betuttelend wordt afgeschreven. Maar als ik lees dat de uitgever op de site schrijft ‘Maar bovenal tonen Westera’s gedichten, in samenspraak met de bijzondere illustraties van Weve, dat doodgaan bij het leven hoort en daarom eigenlijk doodgewoon is’, dan denk ik aan dat meisje van 12. Dat haar vader zo plotseling verloor en hem hartstochtelijk mist.  Denk je nu werkelijk dat de woorden ‘ze kon geen liefde meer ontvangen en stapte uit het leven’ en de boodschap van de uitgever dat dit heel gewoon is allemaal, haar daarbij helpt?

Titel: Doodgewoon (Gottmer)

Door: Bette Westera. Illustraties Sylvia Weve

ISBN: 978 90 2575 6686 0

Prijs: €  19,95

Over Daan Westerink 515 Artikelen
pedagoog (MEd), rouwdeskundige, docent en onderwijsontwikkelaar, publicist, mediator, trainer en social media expert.

5 Reacties

  1. Dank je wel Marianne, voor je waardevolle reactie op mijn twijfels over het boek Doodgewoon. Ik herken de inhoud op meerdere manieren. Ik denk aan jou en je mooie zoon. En ik zal de gedichten uit Doodgewoon weer eens gaan lezen. Wellicht was het gewoon niet de juiste tijd voor mij om het boek in te zien. Ik lees boeken overigens niet als rouwdeskundige, maar als mens. En ik probeer altijd boeken en auteurs in hun waarde te laten. Nu grepen sommige gedichten me op een nare manier bij de keel. Ook heel menselijk 🙂

  2. Beste Daan,
    Het gedicht “altijd en overal” schreef een vriendin op een kaart om de verjaardag van onze jongste zoon te gedenken. De woorden raakten me en ik heb het boek “doodgewoon” onmiddellijk gekocht. Ik heb het nog maar 3 weken,maar ben en er nu al aan gehecht. Wat een mooie,eenvoudige en soms ook grappige teksten. Er zijn er zeker bij die geschikt zijnn voor kinderen. Misschien zijn juist de woorden ” Zij kon geen liefde meer ontvangen” meer waar dan jij of ik vermoeden. Ik ben het met je eens dat woorden het gemis niet minder maken, maar als nabestaande van zelfdoding kan een klein stukje uitleg wel helpen om op de been te blijven.
    Ik ben geen rouwdeskundige , maar ik weet dat alle al onze liefde niet genoeg was om het leven van onze jongste zoon leefbaar te laten zijn. Hij maakte 3 jaar geleden op,16 jarige leeftijd een einde aan zijn leven.
    Marianne: moeder van 3 kinderen waarvan 2 niet meer in leven/ docente Nederlands/ ervaringsdeskundige

  3. Zulke boekjes worden vooral gekocht denk ik door mensen die wanhopig op zoek zijn naar een geschikt gedicht voor bijv. een uitvaart. Zo is er een top 10 voor gedichten, een top 10 voor liedjes over mensen die sterven etc.
    Is dit boekje werkelijk gemaakt voor kinderen of voor de top 10?
    Ik vraag het me eerlijk af.

    Karin Bullens

  4. Maar niet alle gedichten zijn luchtig toch? Ik vind de gedichten zoals ‘Altijd en overal’en ‘overal en nergens’ helemaal niet luchtig en zeker wel geschikt om aan kinderen voor te lezen.

  5. De dood hoort bij het leven… oké… dat klopt… maar het hoeft niet luchtig te worden gebracht.. want de pijn is nevernooit niet luchtig. Ik denk dat ik een heel eind met je mee kan komen, Daan.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.




WordPress Anti-Spam door WP-SpamShield