Hoezo mag je je dode broertje niet meer op de mond kussen?

Nog maar 11 jaar oud is Jan Groenteman als zijn twee jaar oudere broer Piet leukemie krijgt. De ziekte schudt iedereen in het gezin heftig door elkaar. Zijn ouders rennen heen en weer tussen ziekenhuis, winkel, huis, sportclub, school en weer terug naar het ziekenhuis. Jan gaat naar school, naar de voetbal, maar niemand vraagt ‘hoe is het met jou?’, iedereen vraagt ‘hoe is het met Piet?’ Jan rent dan snel verder en roept ‘ Goed!’

Tot Piet dood gaat. Hij sterft op 2 oktober 1993. Ruim 22 jaar later staat Jan op het toneel met een ode aan Piet. Zijn grote broer, al was hij ook zijn kwelgeest. Hij mist Piet. Praat tegen hem. Nog steeds. ‘Ik ben nu twintig jaar ouder dan jij ooit geworden bent, je bent de oom die mijn kinderen nooit zal leren kennen.’

Er staat op het podium in het Uitvaartmuseum niet alleen een begaafd acteur, die samen met tegenspeler Kiki Jaski rake liederen over afscheid nemen zingt. Er staat ook een opstandige puber van 13 te schuimbekken, die de woorden niet kan vinden op vragen die niet gesteld worden. Een jongen die niets begrijpt van acties als ‘opstaan tegen kanker’ en rouwmevrouwen die zeggen: ‘Het is goed zo, huilen is gezond en onthoud hem sterk en gezond. ’Ik was 13 en ging na de uitvaart meteen door naar Jurassic Park. Ik begreep niets van de dood’, aldus Jan.

De uitvaartwereld kan beangstigend zijn

Jaski en Groenteman verdiepten zich de afgelopen maanden samen met dramaturg Ludo Costongs intensief in de uitvaartwereld en laten in de voorstelling ‘Broertje dood’ ook zien hoe vervreemdend en ronduit beangstigend de uitvaartwereld soms kan zijn als je daar voor de eerste keer mee geconfronteerd wordt. Jaski vertelt in de rol van uitvaartleider bijvoorbeeld op ijzige toon dat je een overledene geen kusje meer mag geven op de mond. Vanwege de ‘bacteriegroei in de mond’. Deze en andere teksten zijn niet verzonnen, maar letterlijk overgenomen uit zogenaamde voorlichtingsfilms voor nabestaanden op YouTube, van een docent postmortale zorg die staand naast een lege verzorgingstafel klinische termen de lucht in slingert. Nu is het niet alleen onzin dat je je overleden kindje, broer of ouder niet meer mag kussen op de mond, de video’s kunnen volgens mij mensen ook een levenslang trauma bezorgen. Of zou u onderstaande tekst wel passend vinden voor ouders en hun zoontjes die afscheid gaan nemen van hun geliefde zoon en broer? Ik hoor het graag. In ieder geval maakte het Jan razend. En deze toeschouwer ook.

‘Als nabestaande zult u zich ongetwijfeld wel eens af vragen, of dat u de overledene nog een kusje mag geven, als ie in de kist opgebaard ligt. Die vraag ligt eigenlijk niet bij ons, want dat beslist u zelf. Alleen, wij als professionals zullen u daarin een advies moeten geven. En het advies in deze zou dan zijn: geeft u de overledene een kus op het voorhoofd. Maar dan vraagt u zich af, waarom wel op zijn voorhoofd en niet op zijn mond? Nou, wanneer iemand een poosje ziek is geweest dan is er een extra groei van bacteriën geweest in de mond. Gewoon omdat het afweersysteem minder is geworden. Wanneer levenden elkaar een kus geven, dan worden er behoorlijk wat kolonies bacteriën overgedragen. Dan kunt u nagaan, wanneer iemand langere tijd ziek is geweest of een verminderde weerstand heeft gehad, dat die bacteriegroei in de mond toch wat extra is geweest. Daarom adviseren wij ook nabestaanden hun overledenen een kusje op het voorhoofd te geven. En eigenlijk het contact met de mond te voorkomen. Puur om te zorgen dat u niet besmet raakt. En waar we u ook voor willen waarschuwen is, wanneer u een overledene een kus op het voorhoofd geeft, houdt u erg in, het is wel een stuk kouder dan u gewend bent.’

Deze column staat in Vakblad Uitvaart, april 2016

20160226_19593720160226_21344620160226_200034 20160226_20004620160226_200039 20160226_200020

Kijken naar ‘Broertje dood’? Zie oostblok.nl/evenement/broertje-dood/

 

 

Over Daan Westerink 515 Artikelen
pedagoog (MEd), rouwdeskundige, docent en onderwijsontwikkelaar, publicist, mediator, trainer en social media expert.

Geef als eerste een reactie

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.




WordPress Anti-Spam door WP-SpamShield