Ze was 89 jaar toen ze stierf en afgezien van het laatste jaar verpleeghuis had ze met haar hoogbejaarde zussen een heel goed en vooral ook zelfstandig leven geleid. Bij de begrafenis sprak haar zestigjarige dochter prachtige woorden. Ze prees het leven dat af was en stond stil bij de vrouw die niet altijd even makkelijk was geweest voor haar kinderen. En al was hun relatie niet altijd even hecht geweest, het was wel háár moeder die zij straks moest begraven. En terwijl ze dat zei, haperde haar stem. En dat ontroerde me.
Na afloop in de aula vroeg iemand of dit soms mijn eerste begrafenis was, omdat hij had gezien dat er tranen over mijn wangen stroomden tijdens de toespraak van de dochter. Hij keek me aan alsof ik emotioneel incontinent was.
Alsof je niet helemaal normaal bent als je huilt tijdens de uitvaart van een ouder iemand. Ik zei dat ik al jong mijn ouders had begraven, maar dat de manier waarop de dochter afscheid nam van haar moeder, me ontroerde. Blijkbaar was ik nog steeds heel onduidelijk, want nu kreeg ik de vraag ‘maar ze was toch al heel oud?’ Het werd niets meer met het gesprek.
Onlangs nam een oud-collega afscheid van haar man, erudiet wetenschapper, gezegend met een uitgebreide vrienden- en kennissenkring. De aula was bomvol. Bijzonder, omdat de man de 80 ook al ruim gepasseerd was. Er klonk jazzmuziek, zijn zonen en andere sprekers schetsten een reëel beeld van de overledene en de weduwe sprak ontroerende woorden.
Zij benoemde hun grote leeftijdsverschil, de liefde die hun eigen leven zo had opgetild, het geschenk van al die jaren die zij samen waren geweest, en ook zij stond stil bij het leven dat af was. Ze had zich in de afgelopen jaren al een paar keer proberen voor te stellen hoe het zou zijn om hier nu te staan. Omdat haar man al een paar jaar ziek was en al wat ouder, had ze verwacht dat het makkelijker zou zijn om afscheid te nemen van hem. Omdat ze zich er op voor had kunnen bereiden.
‘Maar ik kan je vertellen dat het om de dooie donder niet makkelijk is om hier nu te staan’ zei ze, met een snik in haar stem. ‘Want ook al is het fijn dat zijn lijden nu voorbij is, het was wel MIJN MAN. Mijn lief is dood.’ En weer voelde ik een traan over mijn wangen naar beneden glijden. Die ik snel wegveegde.
Na afloop werd ik begroet door een oud-collega. ‘Wat mooi he,’ zei hij ‘die liefde voor hem, die doorklonk in al haar woorden. Je kon het gewoon voelen. Liefde die sterker is dan de dood’. Ik vroeg hem of hij ook had moeten huilen. ‘Ook? Jij ook dan?’ Ik bekende. En biechtte op dat ik me deze keer had proberen in te houden. Hij begon te lachen. ‘Ja, dat kan ook niet. Een rouwdeskundige die huilt tijdens een begrafenis van een bejaard persoon. Dat is toch zo onprofessioneel!’
Daan Westerink
Deze column verscheen in Vakblad Uitvaart, mei 2012
@Anita: Precies!
@Daan Westerink: Inderdaad dat siert je. Je komt niet voor de onbekende partner maar juist om je bekende collega te steunen. En die collega zal ook op het werk nog wel eens verdrietig zijn daarna. Dan is het alleen maar heel fijn als je begrijpt wat er speelt en kan vertellen hoe bijzonder de uitvaart was voor jou. Ik las in een boek van Marinus van den Berg (Rouwen in de tijd): er is verdriet dat niet verdwijnt omdat er liefde is die niet verdwijnt. En dat soort verdriet van anderen raakt mij ook, altijd.
Je gaat toch ook naar de begrafenis van de partner van een collega om je collega te steunen in zijn of haar verdriet. In februari overleed de man van een collega op 44 jarige leeftijd en ze was heel erg blij dat er zoveel collega’s van haar waren bij de afscheidsdienst van haar man.
@ton de gruijter: Dag Ton, wat schrijf je dat prachtig op. Het verdriet van een ander kan je intens raken. Helaas las ik laatst dat Beatrijs Ritsema (Trouw) vindt dat je niet naar de begrafenis van een partner van een collega hoort te gaan. Want die ken je niet. Dat vond ik zo ongepast. Dat je naar een begrafenis gaat van een (partner van of ex-)collega, dat siert je, toch?
@Nicole: Dag Nicole, dank je wel, dat de boodschap overkomt is heel fijn om te lezen. Ja, alles mag, en het gaat er niet om dat je geraakt mag worden….
Mooi verhaal en zo herkenbaar. Het ontroert me wanneer iemand met liefde vanuit het hart spreekt over een overledene. Het haalt me terug bij de liefde voor je eigen overleden dierbaren waarmee je het leven samen deelde. En tegelijkertijd bij de begrafenis van een ander geeft een toespraak een warme kijk in het leven van een mens ookal heb je die niet altijd vandichtbij gekend. En huilen of niet, wat doet het er toe. Alles mag.
ik heb in mijn werkzaam bestaan als hoofd p&o van veel te veel (ex-)medewerkers de laatste bijeenkomst bezocht. ik vond dat ik dat hoorde te doen. en nooit heeft een dergelijke sessie me onberoerd gelaten. verdriet van een ander kan intens raken.