Er kwam een meisje bij de middelbare school (hoe scholen kinderen weigeren)

Op 21 januari bezochten wij met onze dochter (groep 8, 11 jaar),  de open dag van de Stichtse Vrije School in Zeist. Een school voor vmbo-tl, havo en vwo. Maar vooral een school, aldus buurkinderen en vriendinnen, waar je op een prettige, uitdagende manier veel kan leren, en waar ruimte is voor ‘jezelf zijn’. Ze meldde zich aan, maar werd afgewezen. Hieronder een verslag.

Een school waar je creatieve vakken volgt, naast de gewone vakken. De Stichtse Vrije School in Zeist. Onze dochter heeft dyslexie, en ontdekte op de website van de school dat dit geen probleem is. ‘De Stichtse’ biedt zoals meer scholen remedial teaching aan, en leerlingen kunnen op de computer werken met behulp van dyslexiesoftware.

Tijdens de open dag vindt ze direct haar weg. Een leerlinge uit het tweede leerjaar spreekt haar aan en vraagt of ze behoefte heeft om rondgeleid te worden. Dat heeft ze. Samen wandelen de meiden door school ze raakt in gesprek met de docente Duits, de docent Aardrijkskunde, en ontdekt minstens vijf creatieve ‘handvaardigheid’-lokalen. Vervolgens gaat ze op zoek naar de docenten die remedial teaching geven.

De leerlinge die haar rondleidt zegt al snel dat zij ook dyslexie heeft, en dyscalculie. ‘Geen probleem hier, ik heb een fantastische wiskundedocent’. En dus gaan we samen naar deze docent annex remedial teacher. Minstens een half uur praten we, samen met eerder genoemde leerlinge, die als voorbeeld dient hoe de school omgaat met kinderen die moeite hebben met sommige onderdelen van wiskunde.

Als onze dochter uitlegt dat ze moeite heeft met het uit haar hoofd leren van tafels, en met het onder tijdsdruk maken van berekeningen, zei deze docente dat ze niet de enige is. En dat dit geen probleem is. De leerlinge die ons begeleidt vraagt of ze misschien ook dyscalculie heeft, net als zij zelf. ‘Officieel niet’, zegt haar moeder. ‘Maar waar ze moeite mee heeft, lijkt wel op wat jij beschrijft’.

Daar praten we nog even over door met de docente. Hoe die begeleiding dan gaat in de klas, of een langzame rekenaar de rest van de klas niet ophoudt. ‘Nee’, zegt de docente, ‘we beginnen op gelijk niveau, maar daarna worden de kinderen die moeite hebben met dat niveau op hun eigen niveau bijgespijkerd. We kijken dan of ze op den duur het basisniveau weer kunnen bereiken, maar het hoeft niet.’

Vervolgens gaan we op zoek naar de docent die kinderen met dyslexie begeleidt. Zij vertelt enthousiast over de dyslexiesoftware van Kurzweil. Onze dochter wordt blij als ze hoort dat ze de computer mag gebruiken voor haar schoolwerk. Ze houdt van verhalen schrijven en is een ster en in het gebruiken van een spellingchecker. Ze redt zich prima als ze maar niet onder grote tijdsdruk moet spellen. De docente spreekt magische woorden. Ze omschrijft kinderen met dyslexie als gewone kinderen, die met extra ondersteuning niet onder doen voor andere leerlingen. En dat ze ze ook niet beschouwt als ‘anders’.

Tenslotte bezoeken we de euritmiedocente, die de laatste puzzelstukjes op hun plek legt. Ze vertelt over de ontwikkeling van kinderen. Over de samenhang tussen vakken. En de rol die haar vak daarbij speelt. ‘Door te bewegen gaat je innerlijk een beetje open. En daardoor kun je de kennis die je opdoet  beter tot je door laten dringen. Dat klinkt misschien een beetje als hokus pokus, maar je zult merken hoe goed het is als je het doet’. We hangen aan haar lippen. Bewegen, leren, met je handen werken, uitgedaagd worden…. We lopen naar buiten, en naast ons horen we de stem van onze dochter ‘Dit is mijn school’. Blij gaan we naar huis.

De uitslag van de citotoets van dochterlief is als verwacht. 534 punten. Net geen havo-advies. In ieder geval zegt deze score dat ze vmbo-tl makkelijk aan kan. Het is een pienter kind. Echter, haar dyslexie zorgt al jaren voor een lagere gemiddelde score. Haar zus spreekt wijze woorden. ‘Het gaat niet alleen om de citoscore, want dat is maar een foto van een dag. De Vrije School kijkt naar je hele schooltijd, want dat is een film over jou.’

Vervolgens vul ik het aanmeldformulier voor de Vrije School in. Nu ben ik zelf docent in het HBO en studieloopbaanbegeleider van eerstejaars studenten (Hogeschool Utrecht). Sommigen hebben dyslexie, een enkeling dyscalculie, en er zijn studenten die andere problemen meebrengen in hun rugzakje. Aan de resultaten kan ik niet zien wie wat heeft.

In persoonlijke gesprekken vertel ik altijd: wees eerlijk over je beperkingen, want op basis van de regeling ‘Onbelemmerd studeren’, kan de opleiding drempels wegnemen als de functiebeperking of chronische ziekte belemmeringen oproept bij het volgen van de studie. Bij Hogeschool Utrecht ondervindt 9,5% van de studenten belemmeringen door een functiebeperking of chronische ziekte. Deze studenten kunnen in overleg met een studentendecaan bepaalde voorzieningen en aanpassingen aanvragen. Dan kun je denken aan aangepast tentamenmateriaal; het gebruik van een laptop bij een tentamen of aan verlenging van de tentamentijd. Kortom: een beperking hoeft geen belemmering te zijn om te studeren.

Terug naar ons meisje en haar aanmeldingsformulier. Waarom vul ik daar in  dat ze dyslexie heeft en dyscalculie? Omdat ik dacht dat middelbare scholen leerlingen ook onbelemmerd willen laten leren. Tijdens alle open dagen die we in de afgelopen jaren bezochten werden ons prachtige verhalen voorgeschoteld. De ene school is nog enthousiaster om ons te wijzen op het dyslexie- en rugzakjesbeleid dan de andere.

Ik dacht dat ik eerlijk mocht zijn en dat ik dus beter nu alvast kon aangeven waar ze ondersteuning bij nodig zou kunnen hebben. En aangezien ze die kunnen bieden, vulde ik vol vertrouwen het formulier in. En daarbij dacht ik ook aan een paar van mijn studenten die ondanks hun beperkingen, maar vooral: dankzij hun capaciteiten heel goede journalisten zijn geworden.

Op 12 april volgt de totale deceptie. De brief van de Vrije School valt op de mat en dochterlief is alleen thuis. Ze kan de verleiding niet weerstaan en opent de brief die aan haar ouders gericht is. Ik ben onderweg naar huis als ze huilend belt. ‘Ik word niet toegelaten. Ze schrijven dat ik dyslexie en dyscalculie heb. Waarom schrijven ze dat. Ik heb me toch niet aangemeld om te horen wat ik heb, dat weet ik toch al, ik heb me aangemeld omdat ik denk, en weet en voel, dat ik op die school thuis hoor. Maar daarover schrijven ze niets. Waarom hebben ze niet gezegd dat een kind met dyslexie en dyscalculie niet naar die school mag!’

Wij kunnen die eerste dagen nauwelijks geloven dat deze brief echt door een docent van de Vrije School geschreven is. De inhoud komt absoluut niet overeen met de sfeer tijdens eerdere contacten.

Daarna moeten we het wel geloven. Maar we hopen op een herziening van de beslissing. Omdat die is genomen op basis van verkeerde informatie en op basis van verkeerde interpretaties. De dyslexiespecialist van ons meisje neemt contact op met de school. ‘Moeder heeft aangegeven dat het kind dyslexie en dyscalculie heeft. Dan houdt het op’, aldus de woordvoerder van de aannamecommisie. ‘Maar ze heeft geen dyscalculie’, antwoordt de specialist.

Een dag later zegt de woordvoerder ‘maar school heeft niet aangegeven dat ze de havo aankan’. Daar heeft hij een punt. Maar volgens de leerkracht, die direct langs ging bij de school,  mocht ze geen twee vakjes aankruisen. En aangeven dat onze dochter al jaren scores heeft tussen vmbo en vwo in, dat kon ook niet op het formulier. Daarom had zij vmbo-tl aangestreept. De juf en de woordvoerder van de aannamecommissie hebben een goed en constructrief gesprek. ‘Alle vragen zijn beantwoord, volgens mij heb ik duidelijk kunnen maken dat jullie dochter de Vrije School heel goed aankan.’

Maar helaas. Een paar dagen later krijgt de leerkracht van de school (wij dus niet) te horen dat de aannamecommissie niet tot een ander oordeel is gekomen. Ze geven aan te vrezen dat onze dochter het niveau niet aankan en dan moet ze halverwege het jaar op zoek naar een andere school. Dat vinden ze niet prettig voor haar. Maar is dat ook zo?

Wij hebben namelijk het gevoel dat het belang van onze dochter helemaal geen rol heeft gespeeld in de hele afwijzing. De aannamecommissie kent haar namelijk niet.  Het lijkt wel of er simpelweg gezocht is naar redenen om haar niet aan te nemen. En die vonden ze. Want haar moeder, ik dus, gaf  deze op een presenteerblaadje. En ondanks de volle overtuiging van iedereen die haar de afgelopen jaren heeft begeleid, en ondanks een ruime vmbo-tl-score, durft de school te beweren, zonder haar een keer te hebben gezien, dat zij het niet aankan.

Onze dochter voelt zich sinds de afwijzing bij tijd en wijlen heel erg rot. Ze slaapt slecht. Kan het niet verkroppen dat ze telkens moet zeggen dat ze is afgewezen vanwege dyslexie en dyscalculie, omdat dit nog meer vragen oproept. ‘Dat wist je toch al? Kunnen ze daar dan niets mee? Wat een school!’ En nog steeds brandt 1 vraag op haar lippen: waarom ben ik afgewezen?

Wij gaan niet verder in beroep tegen de beslissing van de Vrije School. We willen niet dat onze dochter naar een school gaat die zo met kinderen omspringt. Ze is gisteren wel geplaatst op de Oranje Nassau School in Bilthoven. Een mavo, oftwel een vmbo-tl school. Waar ze met een score van 534 wel meer dan welkom is. De stress ‘wie wil mij nog hebben’,  is voorbij. Twee weken lang niet weten of een school jou wel wil hebben, is vreselijk. Maar waarom deze school het wel aandurft met haar en de andere niet dat zal voorlopig een raadsel blijven. En ondertussen vertrouwen wij volkomen op de veerkracht van onze dochter. Ze komt er wel, maar wat hadden we haar dit graag bespaard.

Ondertussen blijven de verhalen van andere ouders over de scholen die hun kinderen afwezen maar binnenstromen. De Vrije School is geen uitzondering. Nare verhalen over afwijzingen in heel de Domstad, en ver daarbuiten. Maar ook mooie verhalen. ‘Hij had een gymnasiumscore, maar ze op het ene gymnasium zeiden ze dat ze niet wisten of hij zich wel kon te handhaven tussen de gemiddelde leerlingen op hun school. Dus mocht hij niet komen. Terwijl hij zich al acht jaar prima redde op de basisschool’, zegt een collega. ‘Toen hebben we het andere gymnasium gebeld. Die zeiden dat ze er juist van uitgaan dat hun leerlingen niet gemiddeld zijn. En dat hij van harte welkom was.’ Hij zit daar nu sinds augustus in het eerste jaar, en doet het prima.

Een vriendin met een zoon met rugzak heeft juist afgeleerd om heel eerlijk te zijn. ‘We hebben de school helemaal niets verteld. Ik heb gezien hoe de basisschool schrok toen ze hoorden van zijn rugzakje. De middelbare school hebben we daarom maar niets verteld. En hij werd aangenomen, had een prima score. En het gaat hartstikke goed. Hij weet dat hij heel erg zijn best moet doen, en gelukkig krijgt hij begeleiding buiten de school’.

Een andere vriendin, die ouders coacht, is het daar niet mee eens. Zij heeft haar dochter al een half jaar voor het eigenlijk nodig was, aangemeld bij een school met een twee klassen vmbo-tl en havo. ‘Ik heb ze eerlijk gezegd dat onze dochter autisme verwante stoornis heeft. En dat ik graag wilde horen of en hoe ze daarmee omgaan.’ Ze werd uitgenodigd voor een gesprek. Gezamenlijk kwamen de directie en de ouders tot de conclusie dat school, ouders en een externe begeleider dochterlief voldoende zouden kunnen ondersteunen. En dat ze de uitdaging graag aangingen. Zonder morren werd ze aangenomen, buiten de loting om. En het gaat nu al een half jaar gewoon goed. Zo kan het dus ook.

Ik hoor graag reacties van andere ouders, van onderwijsdeskundigen, van beleidmakers en van scholen zelf. Wat is er precies aan de hand? Hoe gaan andere ouders met de afwijzing van hun kind door scholen in het voortgezet onderwijs om? En scholen: hoe open moeten wij, ouders zijn? Hoe kunnen we naast elkaar komen te staan in plaats van lijnrecht tegenover elkaar? En beleidmakers; hoe kunnen we er voor zorgen dat kinderen de school vinden die bij ze past?

Tenslotte een paar adviezen voor scholen.

• Zorg voor een informatieloket waar ouders met kinderen met dyslexie /dyscalculie / ADHD of andere beperkingen terecht kunnen met vragen. En geef ze daar eerlijk antwoord op hun vragen.
• Zeg ouders wanneer jullie het aandurven met een kind. Is dat, ingeval van bijvoorbeeld dyslexie, alleen met een CITO score van 540 punten? Vertel het heel eerlijk.
• Zijn jullie bang dat kinderen met een vlekje de schoolscore naar beneden halen? Zeg dat dan.
• Is de combinatie dyslexie/dyscalculie een reden om een kind af te wijzen? Zeg dat vooraf. Vooral als jullie het zelf niet aankunnen.
• Vertel ouders hoeveel kinderen met dyslexie / andere leerproblemen per klas geplaatst kunnen worden. Wees daar eerlijk in.
• Vertel ouders dat, mochten ze kinderen met een rugzakje hebben, ze zich al veel eerder kunnen melden dan de uiterste aanmeldtermijn. Nodig ouders en kind uit voor een kennismakingsgesprek. Zodat jullie ouders kunnen vertellen welke ondersteuning geboden kan worden, en kunnen inventariseren welke ondersteuning externe specialisten (via de ouders) kunnen bieden. Mocht jullie geen plaats hebben voor dit kind, dan hebben de ouders nog voldoende tijd om te zoeken naar een andere school. Dat voorkomt pijnlijke situaties.
• Schets niet een te positief beeld van de school. Zeg wat de school kan bieden aan extra ondersteuning.
• Luister naar kinderen, ouders, docenten en naar specialisten die het kind kennen. Ga niet alleen af op een papieren verklaring of een citoscore.