Een paar keer per week tuf ik met met mijn vader’s autootje of met de trein door Nederland. Ik reis van Tilburg tot Franeker, van Zierikzee tot Maastricht, en luister dan naar jongeren die vertellen hoe hun leven er uit ziet sinds hun vader, moeder, broer, zus, opa, oma, vriend of vriendin overleed. Al hun verhalen verwerk in in het boek ‘Leven zonder jou’.
Sinds gisteren weet ik wat de ondertitel van het boek wordt. ‘Jonge helden over de dood van iemand die ze lief was’. Want dat zijn ze: helden.
Voor mij zijn helden geen ego’s, zangers of politici, maar mensen die de kracht vinden om verder te gaan na een groot verlies.
Sommige van de jonge helden die ik spreek zijn wijzer en dapperder dan veel volwassenen die ik tegenkom. Ze zijn in hun leven vaak al zo jong geconfronteerd met de keerzijde van het geluk, dat ze zich niet meer helemaal op hun gemak voelen tussen de mensen die eerst zo vertrouwd waren. Het is wrang als klasgenoten zich beklagen over het ‘gezeik van mijn moeder’ als je thuis met moeite je vader kunt ondersteunen na de plotselinge dood van jouw moeder.
Jongeren die iemand verloren voelen zich vaak ook niet meer op hun gemak bij volwassenen tegen wie ze vroeger opkeken. Familie en vrienden die alleen maar vragen ‘hoe is het nu met je vader, ik vind het zo erg voor hem’. Mentoren die twijfelen of het bij hun taak hoort om de klas in te lichten na de dood van een vader, en het dus maar laten. Of een directeur die alle ouders van de school vertelt over de suicide van een moeder van een leerling, maar nalaat te checken of het kind zelf hier wel van op de hoogte is.
Sleutelwoord in de wereld van verlies is communicatie. En in de wereld van de jonge helden wordt er vooral over jongeren gepraat, maar niet met ze. En dat maakt ze boos en machteloos. Natuurlijk doen heel veel volwassen het wel goed, en zijn er ook jongeren die niet weten hoe ze met de dood van een ouder van een klasgenoot om moeten gaan, of met de zelfdoding van een zus van een vriend, maar vaak zeggen ze dat dan ook. ‘Hee man, ik weet echt niet wat ik moet zeggen’. En dat is beter dan de verkeerde opmerkingen maken.
Volwassenen doen dat vaak als het jongeren betreft, uitzonderingen nagelaten. Ze zeggen pijnlijke dingen als:
"ik snap dat het moeilijk voor je is'(dat snap je niet, waarom zeg je het dan)
" wat moet het moeilijk zijn voor je moeder "(voor haar zoon is het ook moeilijk!)
"gelukkig heb jij de hele toekomst nog voor je"(maar die is nu wel gitzwart)
"Je kunt altijd vertellen als er iets is"(maar waarom vraag jij nooit hoe het met mij gaat)
Ik heb besloten een boek te schrijven waarin geen enkele volwassene vertelt hoe dat is: als jongere je broer, zus, vader, moeder, opa, oma, vriend of vriendin te verliezen. Omdat niemand dat kan vertellen, behalve jongeren zelf.
In dit land van de zelfhulpboeken, zal er ook geen deskundige zijn die je vertelt hoe je dat doet: omgaan met jongeren die iemand verloren door de dood. Dat kunnen ze namelijk het beste zelf doen. In mijn boek dan ook tientallen tips, uit monde van de jonge helden zelf.
Het duurt nog even voor het boek er is, ik heb er nu 20 interviews op zitten, nog een paar te gaan. Daarna ga ik schrijven. Om in het voorjaar van 2009 hopelijk mijn jonge heldenboek aan jullie te kunnen presenteren.
Daan Westerink, 10 november 2008
Beste Daan,
Wat een mooi idee! Het sluit naadloos aan bij wat wij als stichting doen en, hoe toevallig, onze stichting heet Stichting Jonge Helden!
http://www.stichtingjongehelden.nl
Succemet schrijven, ik hoop dat je boek er snel komt!
Saskia
duidelijk en helder beschreven Daan. Goed besluit ook!
@lisette, ik kan me voorstellen hoe dat voor jou als ouder niet eenvoudig is, het verdriet van je zoon te moeten aanschouwen. sterkte!
Een zin trof me waarin blijkt dat je je zoon als geen ander kent: "hij rouwt als het nodig is".Als je dat kan zien,dat inzicht in je zoon hebt, is dat een groot compliment waard. Het zegt iets over je attitude naar je zoon, je respecteert zijn manier van omgaan met en laat hem in zijn waarde. Knap in een situatie waar je ook zelf verdriet hebt.
groet,koen
Reactie is geredigeerd
Hallo Daan, dank je dat je tijd neemt te reageren. Je brengt je kind vaak naar oma en opa, hoe meer liefde hoe beter voor je kind, maar de klap komt dan des te harder aan als iemand dan sterft. Ik ben in elk geval blij dat in je boek ook een opa voorkomt, niet voor dat betreffende meisje natuurlijk.
Dag Lisette, dank je wel, ik ben er stil van. Wat herkenbaar, al weet ik natuurlijk niets van autisme, maar het verdriet om de dood van een opa herken ik wel. Ik zie aan een meisje uit het boek hoe hard dat ingrijpt. Hij was er misschien nog wel onvoorwaardelijker voor haar dan een ouder ooit kan zijn (omdat je als vader of moeder ook de dagelijkse zorgen aan je hoofd hebt. Grootouders kunnen alles wegleggen en er helemaal zijn).
Ik heb veel respect voor deskundigen, diverse therapeuten van Achter de Regenboog hebben voor mij jongeren benaderd, maar ze zijn het met me eens dat dit boek zichzelf moet vertellen. Jongeren kunnen heel goed zelf vertellen hoe ze zich voelen, en wat het beste voor ze is.
Arman: ben zo blij met je reactie! Ik zal je tippen, maar hoe? Hou dit blog maar in de gaten. Ik nodig je uit te reageren als het er is! groet, Daan
Raak en onder de indruk! Weet nu al dat het een boek is wat ik wil lezen. Je schrijft mooi in realistisch uitnodigend. Je rijtje dilemma’s ik weet hoe jij je voelt is de kernin eenzaamheid in verlies in mijn beleven en ervaren: dat weet een jongere tot oudere uiteindelijk enkel alleen op zijn slaapkamer die kil de waarheid naast je neerlegt, deal er dan maar mee. Bedankt voor dit schrijven en tip mij met je boek als je wilt!
Hartelijke groet,
Armán
Met alle respect hoor, ik heb het boek van Riet Fiddelaers en Martine Delfos over rouw bij autisme gelezen. Maar het was niet zo toepasbaar op mijn zoon. Hij uit zich wel en vraagt zich niet de hele dag af hoe rouwen moet, hij rouwt gewoon als het nodig is. Heel, heel zwaar om aan te zien als een kind zo enorm gevoelig is. Waar hij ook gelijk in heeft.
Eerlijk gezegd kan ik er niet op wachten. Voor mijn zoon. Ik heb soms ook heel verkeerde opmerkingen gemaakt tegen hem, maar dat was vermoeidheid. Het leek maar te duren en te duren en nooit meer over te gaan. Soms nog niet. En ik moest hem van hulpverleners toch op tijd in bed leggen, hoe moeilijk hij het ook had. Ik moest er ook niet te veel in mee gaan (niet te veel medelijden hebben dus), want kinderen met autisme blijven er anders in hangen.
Een ding ben ik heel blij om, dat "we" (dus mijn zoon incluis) opa zelf verpleegd hebben op het laatst. Die man betekende zo veel voor hem; ik kan in het geheel niet spelen, maar opa kon dat meer dan goed….en we waren er ook altijd heel vaak.
Reactie is geredigeerd
Dag Vod Senior,
je hebt helemaal gelijk, en de rouw binnen een gezin is een onderwerp waar je boeken over vol kunt schrijven. Het is moeilijk elkaar te troosten als je zelf verdrietig bent, en het allemaal anders uit. Maar er zijn, dat is wel het belangrijkste denk ik. Voor sommigen (vaker jongens dan meiden) is er zijn, en samen iets ondernemen belangrijker dan het gesprek aan gaan. Praten doen veel jongeren niet met hun ouders, maar met leeftijdsgenoten, maar nog liever spannen ze zich in (en sporten blijkt nog te helpen ook..)
Dank voor je openhartigheid, raakt me. Groet, daan
Beste Daan,
Ik heb gemerkt hoe moeilijk het is om na het verlies van onze jongste dochter met de andere twee kinderen te praten over hun verdriet.
Ouders en kinderen houden elkaar vaak gevangen in "het niet willen belasten" van de ander.
Beiden hebben ze intens verdriet en ieder verwerkt dit op z`n eigen manier. Ik ben blij met ieder moment dat ik het er met Vodje over kan hebben; dat zij naar mij toe laat zien dat zij ook verdriet heeft. De ander, de oudste, gaat het stelselmatig uit de weg. Gevoelens zijn bij hem sowieso niet bespreekbaar.
Lijkt me heel zinvol zo`n boek.
groeten, Vod senior
Allemaal helden…op harde, stevige zolen! En jij bent een bindend element daarin Daan! Succes met het opslaan van alle gegevens in je koppie. Ga er naar jouw normen goed mee om.
Jan: blijf verhalen over zijn moeder vertellen. Blijf ook komen, waarschijnlijk is dat voor hem nu belangrijker dan er over te vertellen. Praten gaat vaak niet. Er zijn wel.
Peter: da’s mooi!
Laila: dat is het ook. En het eenzame valt erg mee. Na de gesprekken is het schrijven zalig.
Gala: dank! Ja, via de regenboog hebben een aantal jongeren gereageerd. (ik heb er gewerkt, vandaar)
Mo: x
Herkenbaar.
goed initiatief Daan!
(heb je ook al eens aan de Stichting Regenboog gedacht?)
Wederom een boek dat iets toevoegt.
Heerlijk lijkt het me om daar aan te werken ( afgezien van het "eenzame" schrijversbestaan)
Helder beeld, een boek om naar uit te kijken.
Hoe te handelen als ze(neef Espen in mijn geval) er weinig over los laten?