Bij het verschijnen van de vierde druk van Leven zonder ouders

Vier jaar geleden was het bijna zover: toen zat ik weeën weg te puffen tijdens de bevalling van mijn eerste boekenkindje, Leven zonder ouders. Een kindje dat uniek was, want het was het eerste boek dat vol stond met verhalen van volwassenen die als kind of op oudere leeftijd een vader, moeder of beide ouders verloren. Een boek dat in no time uitverkocht was omdat er blijkbaar veel behoefte was om verhalen te lezen van andere wezen of halfwezen.

Er waren niet alleen maar beschuit met muisjes na de bevalling. Sommigen bekeken het boek met oude foto’s een beetje laatdunkend. Wat is dat nou, aandacht vragen voor het overlijden van ouders. Het is toch de normale gang van zaken, op een gegeven moment moet je je ouders toch laten gaan? En ik ging maar al te graag de discussie aan. Want waar gepraat wordt, daar wordt hopelijk ook geluisterd. Naar mijn verhaal, en dat van vele anderen. Dat het er niet alleen om gaat hoe oud iemand was toen hij stierf, of welke leeftijd je zelf had toen je achter bleef. Dat het er veel meer om gaat hoe de band was, of hoe de band had moeten zijn.

Wars van leedconcurrentie stapte ik op alle media en kritikasters af. Kom maar op met je kritische vragen, ik kan ze aan. Beter een felle discussie (‘wie is er de grootste verliezer in het land’) dan het doodzwijgen van alle ouders die er niet meer zijn. Want daar waren we goed in ons Nederland. Het spreekwoord spreken is zilver, zwijgen is goud lijkt hier uitgevonden te zijn.

Door dit eerste boekenkindje heb ik vele honderden verhalen gehoord van andere volwassenen over hun overleden ouders. Werd ik gesterkt in de gedachte dat je als nabestaande heel erg goed voor jezelf op moet komen. Voelde ik steeds duidelijker dat in tijden van verlies het spreekwoord hoort te zijn: spreken is zilver, zwijgen is fout. Niet alleen de volwassenen uit mijn boek vonden het soms moeilijk om aan te geven wat ze nodig hadden na de dood van die ouder, ook de jonkies uit Verder zonder jou konden niet altijd onder woorden brengen hoe dat nou is: leven zonder vader, moeder, broertje, zusje of grootouder. Zij werden en worden te weinig aangesproken en houden te vaak hun mond. Op school, op hun werk, in het gezin, in hun vriendenkring. Terwijl juist daar de steun vandaan gehaald moet worden.

Mijn werk zit er nog lang niet op. Ik wil zo graag dat nabestaanden beter voor zichzelf leren opkomen (strijden voor en niet tegen elkaar bijvoorbeeld). En ik zou zo graag willen dat omstanders meer kennis opdoen over rouw. Dat het er niet om gaat wat erger is: het verlies van een zus, ouder, partner of kind. Dat het heel belangrijk is om afleiding te zoeken van het verdriet (de pijn slaat je namelijk vanzelf wel weer in het gezicht). En dat als iemand een week na de dood van zijn vader uit zijn dak gaat op de dansvloer, dat dit niet betekent dat hij het al verwerkt heeft. Nee, want die vader blijft namelijk dood. En dat gemis blijf je voelen, je hele leven lang. Maar in plaats van bij de pakken neer te zitten, is het in tijden van verlies heel erg belangrijk dat je de confrontatie met verlies afwisselt met dingen, mensen, bezigheden die je kracht geven. Of dat nu praten, dansen, voetballen of vrijen is. Leren omgaan met verlies is de balans zoeken tussen de roze en de zwarte wereld. En daar heb je je omgeving hard bij nodig.

En ineens is het vier jaar later, en staat de vierde druk voor de deur. En prompt hoorde daar een nieuwe kaft, een gloednieuwe cover bij. Ik heb geschaterd bij het zien van de kaft. Marion heeft al haar energie in de stralen en de vleugels gestopt. Die stralen geven lezers hoop ik kracht, de vleugels staan symbool voor alles wat verdwenen, maar niet verloren is. Ik kijk uit naar alle reacties.

Daan Westerink, 5 juli 2011

Een exemplaar reserveren? Dat kan hier: Website Uitgeverij Ten Have