Interview: Maarten Venderbosch, foto: Angeliek de Jonge

Daan Westerink, Rouwdeskundige

(interview in AD, 25 februari 2012)

IN DE SPIEGEL
“Ik kan heel kritisch zijn, ook op mezelf. Ik denk daarom dat ik wel een realistisch beeld van mezelf heb. Ik zie in de spiegel een lange, mentaal sterke vrouw, benieuwd wanneer de eerste groeven komen. Maar met ouder worden heb ik geen moeite. Ik voel me steeds zekerder worden. Het leven wordt almaar leuker.”

VERWONDERING
“Soms kan ik me kinderlijk gelukkig voelen. Vanwege ogenschijnlijk heel kleine dingetjes. Is er sneeuw gevallen, dan maak ik ‘s ochtends mijn jongste dochter wakker om samen naar buiten te kijken. Ik voel meteen de verwondering van toen ik zélf een meisje was.”

TWENTE
“Twente is nog altijd belangrijk voor mij. Daar is de bodem gelegd onder mijn bestaan. Ik ben er opgegroeid in een katholieke enclave. Er was ons gezin, ik had mijn vrienden, je had de parochie. Het was vertrouwd, en het landschap is er prachtig. Mooier dan Utrecht. Maar het benauwde me ook enorm. De nuchterheid van Tukkers spreekt me aan, maar ik had moeite met hun zwijgen. Na het overlijden van mijn moeder heb ik wel eens gedacht: het is alsof ze haar doodzwijgen.”

EIGEN KRACHT
“De titel ‘rouwdeskundige’ heb ik zelf bedacht. ‘Wetenschapsjournalist’, dat snapt niemand. En ik zet geen bordje ‘rouwtherapeut’ in de tuin. In de eerste plaats ben ik geen therapeut en bovendien heb je doorgaans geen therapie nodig als je rouwt. De meesten komen op eigen kracht en met hulp van familie en vrienden door de ellende heen. Ongeacht wie je verlliest, en hoe. Slechts 10 procent van alle nabestaanden heeft professionele onderstuening nodig om erdoorheen te komen. En met ‘erdoorheen komen’ bedoel ik verder gaan, in het besef dat het verlies altijd bij je blijft.”

CADEAUTJE
Mijn moeder overleed aan kanker. Ik was veertien. In haar laatste week hebben we gepraat. Ik beschouw die gesprekken als een laatste cadeautje dat ik van haar heb gekregen. Ze gingen over verliefdheid, seks, vriendschap. Dat het fijn hoort te zijn, dat ik me niets moet laten opleggen. Ik kreeg een snelcursus zelfvertrouwen, waar ik nog elke dag wat aan heb. Haar gemis is altijd gebleven. Het was extra zwaar toen ik zelf moeder werd. Op zo’n moment voel je al te goed, dat er altijd iemand is die geen getuige meer is van je leven.”

DANIËLLE
“Daniëlle is een lange naam. Iedereen kortte het af, tot Daantje of Daan. Eenmaal in Utrecht paste Daniëlle niet meer bij me, vond ik. Te meisjesachtig. In 1990 heb ik mijn naam officieel veranderd in Daan. Kort, krachtig, duidelijk.”

BEATRIX
“Ik bezit een verzameling Mariabeelden. Maria is een sterke moederfiguur, symbool voor de kringloop van het leven. Ik houd van krachtige vrouwen. Beatrix, Neelie Kroes. Je eigen weg gaan, ongeacht wat anderen daarvan vinden. Mooi.”

KRACHT
“Na de School voor de Journalistiek in Utrecht ging ik televisie maken in Hilversum. Ik heb zeven jaar keihard gewerkt voor Endemol, onder meer in de redactie van All you need is Love, totdat mijn vader overleed. Dat maakte opnieuw veel verdriet los, maar dit keer ook kracht. Daarmee ben ik gaan doen wat ik echt wilde doen. Me verdiepen in hoe mensen omgaan met hun verdriet.”

BANG
“Ik ben humanist. Ik doe het met dit leven. Gelovig zou ik mezelf niet willen noemen. Ik denk ook niet dat er een leven is na de dood. Ik ben niet bang voor de dood. Wat ik erg zou vinden, is mijn kinderen confronteren met een moeder die vroeg overlijdt.”

LEVENSVERHAAL
“Het is typisch Nederlands om te vergelijken. Oh, is zijn vader overleden? Dat is erg, maar wist je dat die-en-die een kind heeft verloren?! Of: gelukkig hebben die mensen nog vier kinderen over… Dat noem ik leedconcurrentie. We willen het leed rangschikken, het een kader geven. Iemands dood een plekje geven doe je niet als nabestaande, dat doe je als omgeving. Ik ben daar wars van. Iedere dode heeft zijn plek in het leven gehad. In tijden van rouw moet je op zoek naar je basis. Als ik iemand begeleid, bespreek ik bij voorkeur het leven dat iemand met de overledene heeft gedeeld. Je put zoveel kracht uit je levensverhaal.”

VERTALER
“Ik werk samen met onderzoekers van de Universiteit Utrecht. Het is belangrijk dat we ook vanuit de wetenschap leren hoe we als samenleving mensen moeten ondersteunen die een kind, ouder, partner, grootouder of broertje of zusje hebben verloren. Er bestaan nog zoveel dogma’s. En de dood is nog steeds een hartstikke groot taboe. We rouwen massaal als een bekende Nederlander sterft, maar we durven vader en moeder niet te vragen: hoe zien jullie eigenlijk je begrafenis voor je? We vinden het stiekem maar raar, als een man na een week al weer gaat werken. En oma moet maar aan de pillen, want ze is depressief. Onzin. Rouwen kun je op zó veel manieren. Sommige mensen willen direct werken, anderen moeten praten. Ik zie mezelf als de vertaler van en de verteller over de kennis die is opgedaan. Ik werk nu aan een soort Wikipedia van de rouw. Noem het een naslagwerk. Ben ik gek, als ik niet kan huilen? Zoek maar op: nee, je bent niet gek, want…. en dan wordt wel de link met de wetenschap gelegd.”

BINDEN
“Het gevoel altijd ergens te moeten zijn waar ik nu niet ben, dat ben ik kwijtgeraakt. Ik weet beter waar het om draait in het leven. Dat is bij ons kacheltje zitten, met mijn man Peter en de kinderen. Ik word blij als een vriend langskomt en we gezellig nog tot laat kletsen. Voor het verwerken van mijn verlies heb ik nooit hulp gezocht. Dat heb ik wel gedaan voor mijn bindingsangst. Ik verbrak een relatie al voordat-ie echt was begonnen. Het doet toch alleen maar pijn, als het weer over gaat… Dat zal te maken hebben met de dood van mijn moeder – het kan zómaar over zijn. Inmiddels ben ik twintig jaar gelukkig met Peter. Het kan dus wel.”

HOE NU VERDER
“Ik heb de onrust achter me gelaten. Ik zoek niet meer naar waar het beter is. Ik heb geleerd te genieten van het leven hier en nu.”