De oude vrouw en de zee

55 jaar geleden trok ze in het appartement met het mooiste uitzicht op zee. Jarenlang sliep ze op de bank in de woonkamer. ’s Ochtends gewekt worden door het geluid van de golven, daar kon niets tegenop. Ze bleef vrijgezel, werd adjunct op een huishoudschool en was daar een geliefde collega. Maar hoe druk ze ook was: voor haar broers en zus was er altijd ruimte in haar kleine huisje. Als je maar op de afgesproken tijd voor de deur stond, en geen tien minuten eerder, want dan was ze helemaal van slag.

In de familie circuleren talloze verhalen over logeerpartijen in de zomer. Haar zus trok dan met vijf kinderen in de drie kamers. Op zaterdagavond voegde haar man zich bij het bonte gezelschap. Wakker worden, je zwemkleding aan, en de zee in. Gouden herinneringen. Behalve dan voor het neefje met de rode haren: die was minder blij met de genadeloze zon. Bij terugkomst moest je stil zijn, moeder stond dan al met haar vinger voor de mond klaar, want tante moest wel even een dutje doen tussen de middag. En dat lukte, wonder boven wonder.

De statige dame, die in haar autootje het hele land, en per vliegtuig de hele wereld rondtrok, werd ouder en ouder. Ze was de mater familias en moest tot haar grote verdriet afscheid nemen van geliefde broers en zussen. Haar 95ste verjaardag werd gevierd met trouwe familieleden en de hulp die al veertig jaar bij haar kwam. In de stoel bij het raam zat die laatste maanden een frêle dame met opgestoken haar. Elegant als altijd, maar kwetsbaarder dan ooit. De thuiszorg werd ingeschakeld, omdat ze meer zorg nodig had dan familie, hulp en vrienden konden bieden.

Een longontsteking haalde de laatste energie uit haar lichaam en geest. De jonge huisarts uitte haar bezorgdheid tegen haar broertje van 78. Als het zo doorging, moest ze opgenomen worden. Broer werd een leeuw. Een verpleeghuis, dat was niet wat zij wilde! Hij besprak het met zijn zus en in een helder moment was ze tegen hem en de arts duidelijker dan ooit: ‘Ik ga hier niet weg, als ik moet sterven, dan hier.’ Een vervangende huisarts bereidde hem op een ochtend voor op de naderende dood. En al wist hij dat het einde nabij was; toen zijn zus haar laatste adem uitblies, in haar huisje aan zee, greep hem dit erg aan.

Zus had al twintig jaar eerder aangegeven dat ze haar lichaam ter beschikking van de wetenschap stelde na haar dood, en die laatste wens werd uitgevoerd. Op de afgesproken tijd haalden twee mannen van de uitvaartorganisatie haar op op voor haar laatste reis. ‘Dat zou ze prachtig hebben gevonden’, zei de ontroerde broer. ‘Twee mannen in een mooi pak die een buiging voor haar maken. Dat paste bij haar.’

Op een hele koude winterse dag, vier weken later, kwamen familie en vrienden voor het laatst bijeen in haar lievelingsrestaurant aan het strand. Met hetzelfde fenomenale uitzicht op zee. Oud-collega’s waren er, sommigen van dezelfde kranige leeftijd. ‘Ik heb bij haar ondergedoken gezeten’, zei een krasse joodse vrouw van 95, die met haar eigen autootje richting zee was gekomen. ‘Het werd een eeuwige vriendschap.’ De hele middag en avond werden herinneringen opgehaald. Aan die bijzondere, eigenwijze maar vooral liefdevolle dame, die het gelukt was te sterven zoals ze geleefd had: zelfstandig en waardig.

Daan Westerink, januari 2011

Journalist en rouwdeskundige

Deze column is verschenen in Vakblad Uitvaart, januari 2011 (copyright tekst en foto’s: Daan Westerink)

www.daanwesterink.nl