‘Het is natuurlijk geen grap, maar als mijn opa er nog was geweest, had ie zich rot gelachen. Hij hield zo van practical jokes. Wie had nou kunnen bedenken dat hij zelfs na zijn dood nog zoveel tumult zou veroorzaken!’
Het meisje en haar vriend zaten in de hoek van de huiskamer van haar grootouders. Haar opa Frans was vorige week overleden. Zijn laatste wens was gecremeerd te worden, want mensen die staan te klagen en te huilen bij een graf: daar had hij een gloeiende hekel aan. De man was lief voor zijn kleinkinderen geweest, maar een lichte tiran voor zijn kinderen. ‘Alles moest altijd gaan zoals hij het wilde. Daarom moest papa ook wel een klein beetje lachen toen hij hoorde dat opa kwijt was. Dit is natuurlijk niet hoe opa het bedacht had.’
Haar opa Frans werd tot ieders afgrijzen na zijn dood verwisseld met een andere meneer, laten we hem opa Jaap noemen. Een man met hetzelfde postuur, dezelfde bril, ongeveer dezelfde leeftijd en met dezelfde lengte als opa Frans. En ze lagen beiden in dezelfde, sobere kist. Alleen hadden ze een heel andere achternaam.
De uitvaartverzorger had die ochtend niet opa Jaap, maar opa Frans meegenomen naar de uitvaart. Hij had gekeken op zijn papieren en op de naamkaartjes van de kisten, maar had toch de verkeerde overledene in zijn auto geplaatst. Een nachtmerrie voor iedere uitvaartondernemer. Een grove fout en eentje die je niet in het openbaar kunt bespreken met collega’s. Want die wereld is hard. Genadeloos. Een fout van de een is een kans voor zijn concurrent.
Niemand had de verwisseling opgemerkt. De kist met daarin opa Frans werd niet meer geopend door de familie van opa Jaap, en na het emotionele afscheid brachten zij ongemerkt opa Frans naar de oven. Toen de uitvaartverzorger aan het eind van de ochtend voorbereidingen wilde treffen voor het afscheid van opa Frans, ontdekte hij zijn vergissing. Hij ging bijna van zijn stokje, maar belde vervolgens naar zijn baas. Hulptroepen werden acuut ingeschakeld. De families van zowel opa Frans als opa Jaap werden diezelfde dag nog bezocht. Door de uitvaartverzorger, zijn naaste collega die de familie al kende, en alles van hem over zou nemen, en hun baas.
De familie van opa Jaap reageerde heel rustig. Ze hadden een mooie afscheidsdienst meegemaakt, vonden de verwisseling heel ongemakkelijk, maar vooral voor de familie van opa Frans. Er werd een nieuwe datum afgesproken voor de echte crematie van hun opa Jaap, maar de familie wilde geen nieuwe afscheidsdienst, wilde alleen bij het moment zijn dat de kist naar de oven werd gebracht.
De familie van opa Frans reageerde zoals te verwachten wel heel emotioneel. Daarom had de uitvaartondernemer twee rouwbegeleiders ingeschakeld. Om de familie te ondersteunen. Vooral oma vond het moeilijk. Ze had haar man nog zo graag een zoen op zijn hoofd gegeven. En hem iets meegegeven in de kist. En hun oudste zoon had zo graag de bril van zijn vader gekregen. Dat alles kon niet meer, en dat besef deed pijn. Ik luisterde naar oma, en naar de verhalen van haar kinderen en kleinkinderen. Over opa Frans, die vele gezichten had.
De uitvaartverzorger zat er verslagen bij. Hij hield zich goed, maar de schaamte stond op zijn voorhoofd geschreven. Zijn collega’s zeiden later ‘dit is echt de allerbeste uitvaartverzorger van het land. Hij is zo’n pietje precies, en zo goed met familie, verschrikkelijk dat juist hem dit moet overkomen.’ De zoon van opa Frans zei tegen hem dat hij verdrietig was door de verwisseling, maar dat hij ongelooflijk blij was dat de schuld niet bij iets of iemand anders was gelegd. ‘Doordat jullie nu direct bij ons zijn gekomen en alles proberen te doen om de uitvaart nog mogelijk te maken, kunnen wij weer verder denken, aan de uitvaart die overmorgen gewoon plaats gaat vinden bijvoorbeeld.’ Tot laat in de avond bereidden de uitvaartondernemers met de familie de veranderde uitvaart voor. Nieuwe kaarten werden geschreven, met korte uitleg over de gebeurtenissen.
Op de dag van de uitvaart stond er in de afscheidsruimte geen kist, maar een urn met de as van Opa Frans. Omringd door bloemen. De ruimte was vol met vrienden, familie en kennissen van de avontuurlijke man. Die de hele wereld over gereisd had, maar thuis vaak zweeg over zijn ervaringen. Die niet zoveel sprak over zijn gevoelens, behalve dan met zijn kleindochters. Die hun opa erg zouden gaan missen. De verwisseling kwam helemaal niet meer ter sprake. De fout was toegegeven, nu konden zij afscheid nemen. En dat was het allerbelangrijkste.
Daan Westerink, 28 februari 2012
Deze column verscheen in Vakblad Uitvaart
@Joke: Ja, precies. En zo kijkt hij er ook op terug! Dank voor je reactie.
@Anoniem: Dank voor het delen!
Wat een verhaal verdrietig maar ook met een glimlach, een compliment voor de uitvaartondernemer eerlijk zijn is het enige juiste in zo,n situatie, en heel veel respect voor de family,s.
Wat een bijzonder verhaal en voor de uitvaartverzorger kan ik alleen maar respect hebben
@Constance: Dank je, Constance! Ik hoop dat zijn familie er over een paar jaar ook zo over denkt….
Over een paar jaar kunnen de familieleden van opa Frans misschien glimlachen om opa’s laatste avontuur. Als de scherpe randen van het verdriet eraf zijn en de mooie herinneringen over blijven. Petje af voor de uitvaartverzorger! Dit is (mijns inziens) de beste oplossing die je kunt bieden.
@Hans: Precies. Fouten direct grif toegeven is heel belangrijk. Als dat tenminste niet als ‘falen’ gezien wordt, en ik heb het gevoel dat dit soms wel het geval is… Dank voor je reactie!
@Rik: Kan me helemaal vinden in je reactie, Rik! Het is inderdaad zo dat iedere branche zijn anekdotes kent, alleen zijn de gevolgen van fouten vaak pijnlijker dan elders het geval is. Ik denk zeker dat de manier waarop je omgaat met dergelijk fouten het belangrijkst is.
Inderdaad afachuwelijk als dat je overkomt. Maar waar gewerkt wordt, worden (kleine, grote en gugantische) fouten gemaakt. De les uit dit verhaal is wat mij betreft: Speel zo snel mogelijk open kaart met alle betrokkenen! En dat geldt in iedere branche.
Afschuwelijk als zoiets gebeurt! Heel dapper dat de uitvaartverzorger het zo heeft aangepakt. Overigens, kent niet elke branche zijn, eh, anekdotes? Mijn vader was vroeger uitvaartverzorger en via hem heb ik meer dan één zo’n geval meegekregen. Van een lijkwagen die onderweg de kist verloor tot een lichaam dat uit het buitenland moest worden gehaald en waar men drank mee in de kist smokkelde. Les van een ervaringsdeskundige: een uitvaartverzorger die “de dingen” zwart-wit ziet, hoort niet in het vak thuis. Uitermate pijnlijk voor de familie, maar deze man loste het goed (?) op.